ارزیابی تاثیر سازه‌های کوتاه در ذخیره رواناب و رطوبت خاک (مطالعه موردی حوزه سد کارده)

امروزه کمبود آب در جهان یکی از مهمترین مشکلاتی است که زندگی بشر را به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک تحت تاثیر قرار می‌دهد. بخش عمده‌ای از سطح کشور در محدودۀ مناطق خشک و نیمه خشک قرار گرفته است. مقادیر ناچیز بارندگی‌ در چنین‌ مناطقی‌ همراه با پراکنش نامناسب آن باعث ایجاد خشکسالی‌ها و کمبود آب می‌گردد. حوزه‌های‌ آبخیز کوهستانی‌ عرصه‌های‌ اصلی‌ تولید آب بوده ‌و حوزه‌های‌ دشتی‌ علاوه‌ بر دریافت مستقیم‌ ریزش‌های‌ جوی‌ عمدتاً محل‌ تخلیه‌ و تجمع‌ آب‌های تولیدی‌ از حوزه‌های‌ کوهستانی‌ می‌باشند. بدین ترتیب در حوزه‌های‌ آبخیز کوهستانی‌ بدلیل‌ پر شیب بودن‌ اراضی‌ و خصوصیات مورفومتریک‌ حوزه‌ها رفتارهای‌ هیدرولوژیکی‌ و روند و روش‌های‌ احیاء و تخریب کاملاً با آبخیزهای‌ دشتی ‌متفاوت می‌باشد. به‌ طوری‌ که‌ سیل‌خیزی و تولید رواناب‌ یکی‌ از ویژگی‌های‌ اصلی‌ حوزه‌های‌ آبخیز کوهستانی است. چنانچه بخشی از رواناب تولید شده ذخیره گردد و یا بستر مناسب برای نفوذ آن فراهم گردد، علاوه بر تأمین رطوبت برای بهبود مراتع و یا تقویت جریانات زیرسطحی و زیرزمینی، به کاهش سیلاب در حوزه‌‌های دشتی واقع در پایین دست نیز کمک می‌کند. این تحقیق در زیر حوزه گوش در بالادست سد کارده و با هدف ارزیابی تاثیر سازه‌های کوتاه در ذخیره رواناب و رطوبت خاک انجام گرفته است. بر اساس اطلاعات اندازه‌گیری شده صحرایی، بندهای خاکی بیشترین نقش را در ذخیره رواناب داشته‌اند که با توجه به گذشت بیش از ده سال از احداث سازه‌های آبخیزداری در حوزه مورد مطالعه و رسوبگذاری رسوبات ریزدانه به عمق متوسط 7/1 متر در پشت بندهای خاکی، امکان نفوذ آب ذخیره شده در پشت این بندها به بستر رودخانه کاهش یافته است. از طرفی در هیچ یک از بندهای خاکی احداث شده در حوزه مورد مطالعه، هیچگونه تأسیسات تخلیه تحتانی و یا امکان بهره‌برداری از آب ذخیره شده پیش بینی نشده است و در نتیجه تبخیر سهم زیادی از آب استحصال شده را دارد.